Η Ξανθή Τζένη Θ. Κατσαρή-Βαφειάδη είναι φιλόλογος, πτυχιούχος του Τμήματος Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ. Εργάστηκε στη Λαϊκή Επιμόρφωση, στη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση και στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Υπήρξε επιμελήτρια των προγραμμάτων των θεατρικών παραστάσεων του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κομοτηνής, αρχισυντάκτρια του περιοδικού της ΝΕΛΕ Ροδόπης Εποχές και των περιοδικών εκδόσεων της εφημερίδας Παρατηρητής της Θράκηςυπό τον γενικό τίτλο Ζω, ενώ εξακολουθεί να έχει την επιμέλεια των λογοτεχνικών αφιερωμάτων, έντυπων και ηλεκτρονικών, της ίδιας εφημερίδας.
Έχει σχεδιάσει και επιμεληθεί σειρά εκδόσεων που αφορούν στον πολιτισμό και στη νεότερη ιστορία της Θράκης, μεγάλος αριθμός των οποίων έχει εκδοθεί από τις εκδόσεις «Παρατηρητής της Θράκης», ενώ είναι η συγγραφέας και επιμελήτρια σειράς δίγλωσσων, στα ελληνικά και αγγλικά, εκδόσεων για τον πολιτισμό και την ιστορία της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, τον Δήμο Νέστου, τη Θάσο, τη Σαμοθράκη, την Κομοτηνή και τη Μαρώνεια. Το 2021 έγραψε και επιμελήθηκε τον επετειακό τόμο Διαβάζοντας» την πόλη: Κουμουτζηνά, Γκιουμουλτζίνα, Κομοτηνή – Πρόσωπα και Κείμενα του Δήμου Κομοτηνής για τα 100 χρόνια ελεύθερης Κομοτηνής, καθώς και το επετειακό λεύκωμα της Περιφερειακής Ενότητας Ροδόπης για τα 100 χρόνια Eνσωμάτωσης της Θράκης Ροδόπη, Ματιές από το χθες στο σήμερα – Φωτογραφικό λεύκωμα / Rhodope, Glimpses from the past to the present – Photoalbum.